Mehmet Akif Ersoy çilenin kalesi
27 Aralık 1936 yılında vefat eden İstiklal Marşı şairimiz
Mehmet Akif ERSOY’U; ölümünün 77 yılında anıyoruz.
Milli mücadele günlerinde açılan "Milli Marş" yarışmasına
o gün 724 şiir katılmıştır. Para ödülü olduğu için yarışmaya katılmak istemeyen
Akif, Maarif vekili Hamdullah Suphi Tanrıöver'in ısrarı üzerine "Kahraman
Ordumuza" adadığı şiiriyle yarışmaya girer ve birinci olur. Türk halkının
bağımsızlık duygusunu yansıtan ve milli mücadele azmini artıran "İstiklal
Marşı" ile Mehmet Akif, içinde yaşadığı toplumun milli duygularını
dile getiren "Millî Şair”imiz olarak anılmaktadır.
"Asım'ın nesli... Diyordum ya..."...
Ömrü boyunca, ilmin irfanın kucağında bir "Asım nesli" yetişmesi için
çalıştı... Akif; doğruluktan şaşmayan, özü sözü bir, yılmaz bir hakikat
savunucusu. Tevazu içinde yaşadı, şöhretin seline kapılmadı... Allah'tan başka
kimseden korkmadı ve kimsenin önünde eğilmedi. Büyük milletin kahramanlık destanını
o yazdı... "Çanakkale Harbi" ve "İstiklal mücadelesi",
anlamını onun mısralarında buldu.
Safahat
Mehmet Akif'in Safahat ismini verdiği eseri, hayatından ve Türk insanının
gerçekleriyle örülmüş canlı hayat tablolarından oluşmuştur. İslamcı şair olan
Akif, zühd içindeki bir derviş değil, hayatın ve gerçeklerin içinde mücadele
eden, bağıran, kendini ortaya koyan toplumcu bir şair ve dava adamıdır.
Devrinin sosyal-siyasi yapısı, onun şiirlerinde büyük yer tutar. Mehmet
Kaplan'ın ifadeleriyle "Türk edebiyatında onun kadar içinde yaşadığı
devri, bütün teferruatı ile gören ve gösteren başka bir şair yoktur
denilebilir. Safahat, adeta muayyen bir nokta-i nazardan tasvir edilen bir
romana benzer: Sokak, ev, kulübe, saray, meyhane, cami, köy, şehir, fakir, zengin,
dindar, dinsiz, cılız, pehlivan, korkak, kahraman, halk, yüksek tabaka,
münevver, cahil, yerli, yabancı, Avrupa, Asya, ticaret, siyaset, harp, sulh,
şehircilik, köycülük, mazi, hâlihazır, hayat, hakikat hemen hemen her şey
Akif'in duyuş ve görüş sahnesine girer. Ve bunu yalnız şiirle değil, bütün
ifade vasıtalarıyla anlatır: Tasvirler yapar, portreler çizer, hikâyeler
söyler, fıkralar anlatır, konuşmalara başvurur, vaaz eder. Komik, trajik,
öğretici, hamasi, lirik, hakimane her olayı, her tonu kullanır. Bu suretle
Akif, şiirin hududunu nesir kadar, edebiyat kadar genişletir; hatta edebiyatı
da aşar, onu hayatın da kendisi yapar."
Kelime olarak "Hayatın değişik yüzleri, görünümleri" anlamına
gelen Safahat, yedi kitabın da ortak adıdır. 1911 yılında ilk şiir kitabı
yayımlandığında "Safahat" adını taşımıştır. Şairin daha sonra
yayınladığı diğer kitaplar "ikinci kitap", "üçüncü kitap"
olarak adlandırılır ve kendilerine ait alt başlıklar taşırlar. Safahat adı
altında bir araya gelmiş kitaplarının alt başlıkları sırasıyla şunlardır:
Mehmet Akif Ersoy’u ne kadar tanıyoruz? Akif denilince yarım
yamalak bir biyografi, safahatından bir iki şiir onu hakikaten anlamamıza yol
açar mı bilmiyorum? İstiklal Marşı ve
birkaç destan şiirinin dışında millet olarak ne kadar biliyoruz? Üzerinde
durulması gereken konular var Akif’le ilgili. Akif’in esasında
bir hüzün şairi olduğunu, bir
yalnız adam olduğunu, hayatının 11 yılını uğruna istiklal marşı yazdığı
vatanından ayrı geçirdiğini, fakirlik içinde geçirilen bir ömür yaşadığını,
oğlu emin ERSOY’UN hüzünlü hikâyesinin sonunda bir kamyon karoserinin içinde
ölü bulunduğunu bilmeden anlayamayız Akif’i. Tarihle
yüzleşmek adına bunları bilmek durumundayız. Bu vatanın kendi evlatlarının
kıymetini bilmesi adına gerçeklerle yüzleşmeliyiz. Bu yüzden Hicran Şairi
Akif’i tanımalıyız. Onu tanımanın en önemli yollarından biri Safahatını
anlamakla gerçekleşecektir. Safahatının ara sokaklarında bir yolculuğa çıkarak
aslında bilinen ancak tanınmayan Akif’le tanışalım. Tanımak içinde, Akif’in
şiirlerini hangi bağlamda yazdığını anlamaya çalışalım.
Yâ Râb, bu uğursuz
gecenin yok mu sabâhı?
Mahşerde mi
bîçârelerin, yoksa felâhı!
Nûr istiyoruz... Sen
bize yangın veriyorsun!
"Yandık!"diyoruz...
Boğmaya kan gönderiyorsun!
Esmezse eğer bir
ezelî nefha, yakında,
Yâ Rab, o cehennemle
bu tûfan arasında,
Toprak kesilip, kum
kesilip Âlem-i İslâm;
Hep fışkıracak
yerlerin altındaki esnâm!
Bîzâr edecek,
korkuyorum, Cedd-i Hüseyn'i,
En sonra, salîb
ormanı görmek Harameyn'i!...
Bin üç yüz otuz beş
senedir, arz-ı Hicaz'ın
Âteşli muhitindeki
sûzişli niyâzın
Emvâcı hurûş-âver
olurken melekûta?
Çan sesleri boğsun da
gömülsün mü sükûta?
Sönsün de, İlâhi, şu
yanan meş'al-i vahdet,
Teslîs ile çöksün mü
bütün âleme zulmet?
Üç yüz bu kadar
milyonu canlandıran îman
Olsun mu beş on
sersemin ilhâdına kurban?
Enfâs-ı habisiyle beş
on rûh-u leimin,
Solsun mu o parlak
yüzü Kur'an-ı Hakim'in?
İslâm ayak altında
sürünsün mü nihâyet?
Yâ Rab, bu ne
hüsrandır, İlâhi, bu ne zillet?
Mazlûmu nedir ezmede,
ezdirmede mânâ?
Zâlimleri adlin, hani
öldürmedi hâlâ!
Câni geziyor
dipdiri... Can vermede mâsûm!
Suç başkasınındır da
niçin başkası mahkûm?
Lâ yüs'ele binlerce
sual olsa da kurbân;
İnsan bu muammalara
dehşetle nigeh-bân!
Eyvâh! Beş on kâfirin
îmanına kandık;
Bir uykuya daldık ki:
cehennemde uyandık!
Mâdâm ki, ey adl-i
İlâhi yakacaktın...
Yaksaydın a
mel'unları... Tuttun bizi yaktın!
Küfrün o sefil elleri
âyâtını sildi:
Binlerce cevâmi'
yıkılıp hâke serildi!
Kalmışsa eğer bir iki
mâbed, o da mürted:
Göğsündeki haç,
küfrüne fetvâ-yı müeyyed!
Dul kaldı kadınlar,
babasız kaldı çocuklar,
Bir giryede bin
ailenin mâtemi çağlar!
En kanlı şenâatle
kovulmuş vatanından,
Milyonla hayâtın
yüreğinden gidiyor kan!
İslâm'ı elinden
tutacak, kaldıracak yok...
Nâ-hak yere feryâd
ediyor: Âcize hak yok!
Yetmez mi musâb
olduğumuz bunca devâhi?
Ağzım kurusun... Yok
musun ey adl-i İlâhî!
4 Cemaziyelevvel 1331
- 28 Mart 1329 (1913)
İSTİKLÂL MARŞI
- Kahraman Ordumuza -
Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;
Sönmeden yurdumun
üstünde tüten en son ocak.
O benim milletimin
yıldızıdır, parlayacak;
O benimdir, o benim
milletimindir ancak.
Çatma, kurban olayım,
çehreni ey nazlı hilâl!
Kahraman ırkıma bir
gül! Ne bu şiddet, bu celâl?
Sana olmaz dökülen
kanlarımız sonra helâl
Hakkıdır, Hakk'a
tapan, milletimin istiklâl!
Ben ezelden beridir
hür yaşadım, hür yaşarım.
Hangi çılgın bana
zincir vuracakmış? Şaşarım!
Kükremiş sel gibiyim,
bendimi çiğner, aşarım.
Yırtarım dağları,
enginlere sığmam, taşarım.
Garb'ın âfâkını
sarmışsa çelik zırhlı duvar,
Benim îman dolu
göğsüm gibi serhaddim var.
Ulusun, korkma! Nasıl
böyle bir imânı boğar,
"Medeniyyet!"
dediğin tek dişi kalmış canavar?
Arkadaş! Yurduma
alçakları uğratma, sakın.
Siper et gövdeni,
dursun bu hayâsızca akın.
Doğacaktır sana
va'dettiği günler Hakkı'ın
Kim bilir, belki
yarın, belki yarından da yakın.
Bastığın yerleri
"toprak!" diyerek geçme, tanı:
Düşün altındaki
binlerce kefensiz yatanı.
Sen şehit oğlusun,
incitme, yazıktır, atanı:
Verme, dünyâları
alsan da, bu cennet vatanı.
Kim bu cennet vatanın
uğruna olmaz ki fedâ?
Şühedâ fışkıracak
toprağı sıksan, şühedâ!
Cânı, cânânı, bütün
varımı alsın da Hüdâ,
Etmesin tek
vatanımdan beni dünyada cüdâ.
Rûhumun senden,
İlâhi, şudur ancak emeli:
Değmesin ma'bedimin
göğsüne nâ-mahrem eli.
Bu ezanlar - ki
şahâdetleri dinin temeli -
Ebedî yurdumun
üstünde benim inlemeli.
O zaman vecd ile bin
secde eder - varsa - taşım,
Her cerîhamdan,
İlâhi, boşanıp kanlı yaşım,
Fışkırır ruh-i
mücerred gibi yerden na'şım;
O zaman yükselerek
arşa değer belki başım.
Dalgalan sen de
şafaklar gibi ey şanlı hilâl!
Olsun artık dökülen
kanlarımın hepsi helâl.
Ebediyyen sana yok,
ırkıma yok izmihlâl:
Hakkıdır, hür
yaşamış, bayrağımın hürriyet;
Hakkıdır, Hakk'a
tapan, milletimin istiklâl!
----------------
Müslümanlık nerde, bizden geçmiş
insanlık bile...
Âlem aldatmaksa maksat, aldanan yok, nâfile!
Kaç hakikî Müslüman gördümse: Hep makberdedir;
Müslümanlık, bilmem amma, galiba göklerdedir!
İstemem dursun o pâyansız mefâhir bir yana...
Gösterin ecdâda az çok benzeyen bir kan bana!
İsterim sizlerde görmek ırkınızdan yâdigâr!
Çok değil ancak! Necip evlâda lâyık tek şiâr.
Varsa şayet, söyleyin bir parçacık insâfınız:
Böyle kansız mıydı – Hâşâ – kahraman eslâfınız ?
Böyle düşmüş müydü herkes ayrılık sevdâsına?
Benzeyip şîrâzesiz bir mushafın eczâsına,
Hiç görülmüş müydü olsun kayd-ı vahdet târumâr?
Böyle olmuş muydu millet can evinden rahnedar?
Böyle açlıktan boğazlar mıydı kardeş kardeşi?
Böyle adet miydi, bî-pervâ, yemek insan leşi?
Irzımızdır çiğnenen, evlâdımızdır doğranan!
Hey sıkılmaz! Ağlamazsan, bâri gülmekten utan!...
“His” denen devletliden olsaydı halkın behresi:
Pâyitahtından bugün taşmazdı sarhoş nâ’rası!
Kurt uzaklardan bakar, dalgın görürmüş merkebi,
Saldırırmış ansızın yaydan boşanmış ok gibi.
Lâkin aşk olsun ki, aldırmaz da otlarmış eşek,
Sanki tavşanmış gelen, yahut kılıksız köstebek!
Kâr sayarmış bir tutam ot fazla olsun yutmayı...
Hasmı, derken, çullanmışlar yutmadan son lokmayı!..
Bir hakikattir bu, şaşmaz, bildiğin üslûba sok:
Hâlimiz merkeple kurdun aynı, asla farkı yok.
Burnumuzdan tuttu düşman, biz boğaz kaydındayız!
Bir bakın: Hâlâ mı hâlâ ihtiras ardındayız!
Saygısızlık elverir... Bir parça olsun arlanın:
Vakit çoktan geldi, hem geçmektedir arlanmanın!
Davranın haykırmadan nâkûs-ı izmihlâliniz...
Öyle bir buhrâna sapmıştır ki, zirâ haliniz:
Zevke dalmak şöyle dursun, vaktiniz yok mâteme!
Davranın, zîra gülünç olduk bütün bir âleme,
Bekleşirken gökte yüz binlerce ervâh, intikam;
Yerde kalmış, naşa benzer kavm için durmak haram!
Kahraman ecdâdımızdan sizde bir kan yok mudur?
Yoksa: İstikbâlinizden korkulur, pek korkulur!
13 Haziran 1329 (1913)
Ruhu şad
olsun nurlar içinde yatsın çilenin kalesi vatan millet aşkı ile yaşayan çoğu
zaman sürgünde hapislerde geçen dava adamı gönül dostu üstadımız nurlar içinde
yatsın..
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
